Meta kondigde vandaag aan dat het ook advertenties wil introduceren op WhatsApp, die gebaseerd zullen zijn op persoonlijke gegevens van Facebook en Instagram. Hiermee wordt WhatsApp verder geïntegreerd in andere diensten van Meta - een van oorsprong onafhankelijke app, die aanvankelijk beschikbaar was voor slechts $1 per jaar zonder advertenties of dataverbruik. Dit betekent ook dat Meta zijn monopolie op sociale netwerken consolideert. De EU-wetgeving had dit eigenlijk moeten voorkomen.
Waarschijnlijk niet legaal: DMA en GDPR. Toen Meta in 2014 WhatsApp kocht, werd gevreesd voor een fusie en een toename van de monopoliemacht van het bedrijf. De EU-Commissie keurde de aankoop van WhatsApp door Meta desondanks goed. Nu de nieuwe Digital Markets Act (DMA) van kracht is, heeft de EU toegezegd de dominantie van grote technologiemonopolies te beperken. Artikel 5(2) van de DMA vereist vrije toestemming van de gebruiker wanneer bedrijven gegevens van verschillende diensten willen koppelen. Op dezelfde manier vereist de GDPR "vrij gegeven" toestemming voor gepersonaliseerde reclame. Gebruikers moeten dus de mogelijkheid hebben om "ja" of "nee" te zeggen. Meta staat dit momenteel echter niet toe op Instagram en Facebook. In plaats daarvan heeft het een zogenaamd Pay or Okay-model geïntroduceerd, waarbij gebruikers moeten betalen als ze "nee" willen zeggen tegen advertenties. Het is waarschijnlijk dat Meta dezelfde aanpak hanteert op WhatsApp.
"Pay or Okay" ook op WhatsApp? Aangezien de EU-wetgeving toestemming vereist, rijst de vraag hoe Meta dat wil implementeren? Tot 2016 kostte WhatsApp € 1 per jaar. Inmiddels rekent Meta € 9,99 voor het gebruik van Instagram of Facebook zonder advertenties (dat is € 119,88 per jaar of 120 keer het oude WhatsApp-tarief). De EU-Commissie heeft de Pay or Okay-aanpak van Meta al als illegaal bestempeld - maar tot nu toe gaat Meta vrolijk door (met minimale veranderingen) met het opleggen van een vergoeding aan gebruikers die hun recht op privacy niet willen opgeven. Terwijl slechts ongeveer 3-10% van de mensen gepersonaliseerde reclame wil, geeft Pay or Okay Meta een toestemmingspercentage van meer dan 99% - alleen niet "vrijwillig gegeven", maar door middel van buitensporige vergoedingen als je je gegevens niet opgeeft. Het is waarschijnlijk dat Meta voor dezelfde aanpak zou kiezen bij het implementeren van het delen van gegevens en reclame op WhatsApp. Dit levert veel winst op, terwijl het exploiteren van een berichtenapp niet duur is: Het populaire alternatief Signal heeft slechts een budget van 50 miljoen dollar nodig om een wereldwijd alternatief zonder winstoogmerk te runnen.
Max Schrems, voorzitter van noyb: "Meta doet precies het tegenovergestelde van wat de EU-wetgeving vereist. De gegevens van de verschillende platformen worden gekoppeld en gebruikers worden gevolgd voor advertenties zonder dat ze daar zelf voor kunnen kiezen. Zonder vrije toestemming is het koppelen van gegevens en het tonen van gepersonaliseerde reclame duidelijk illegaal. Meta heeft al een 'Pay or Okay'-aanpak geïntroduceerd op Instagram en Facebook, zonder dat de Ierse gegevensbeschermingsautoriteit of de EU-Commissie hier effectief tegen optrad. We vermoeden dat Meta hetzelfde zal doen met WhatsApp."
EU-wetten eindelijk irrelevant voor Meta? Hoewel WhatsApp nauwelijks wordt gebruikt in Meta's thuismarkt in de VS, is het zeer dominant in de rest van de wereld. De grootste wereldwijde markt voor WhatsApp in termen van koopkracht is zeker de EU. Sinds de verkiezing van Donald Trump lijkt Meta echter van koers te zijn veranderd en negeert het openlijk de EU-wetgeving. Net als de regering-Trump heeft Meta nu het verhaal overgenomen dat de bestaande EU-wetgeving een oneerlijke handelsbarrière zou vormen voor Amerikaanse big tech en "bijna een soort tarief" zou zijn. Een paar weken geleden kondigde Meta aan dat het de persoonlijke gegevens van alle EU-gebruikers zou gebruiken voor AI-training zonder daarvoor toestemming te vragen. Nu komt de volgende klap: het gebruik van die gegevens voor advertenties op WhatsApp. Meta lijkt zich niets meer aan te trekken van wat Brussel wettelijk voorschrijft.
Max Schrems:"Het gebrek aan handhaving van de EU-wetgeving is pijnlijk duidelijk. De Europese Commissie en nationale gegevensbeschermingsautoriteiten hebben de plicht om burgers te beschermen tegen het gebruik van hun gegevens zonder toestemming - maar Meta heeft geleerd dat er geen echte consequenties zijn. Er zijn nauwelijks sancties en de sancties die tot nu toe zijn opgelegd, zijn niet betaald. In plaats daarvan lijkt Meta de aanpak van de Trump-administratie te volgen en de EU-regels simpelweg te negeren als op de een of andere manier 'onwettig'. Europese regelgevers moeten dringend duidelijke actie ondernemen."
Volgende juridische strijd in het verschiet. noyb zal deze wetsovertreding uiteraard opnieuw onderzoeken. Indien nodig zullen we procedures opstarten tegen Meta. De details hangen af van de praktische uitvoering door Meta en kunnen daarom nog niet definitief worden beoordeeld.
Max Schrems: "Signal werkt net zo goed als WhatsApp, maar heeft geen winstoogmerk en wordt gefinancierd met donaties. We verwachten dat de push van Meta om advertenties te tonen op WhatsApp zal leiden tot de volgende grote uittocht naar Signal."
